Mevzuatlar

YABANCI GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERİN TAŞINMAZ TASARRUFLARI

YABANCI GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERİN TAŞINMAZ TASARRUFLARI

Genel Bilgi

Osmanlı İmparatorluğu 1. Dünya Savaşı’na girdiği zaman memleketin bir çok yerinde Rum Ortodoks azınlıkları oturmaktaydı. Aynı şekilde Yunanistan’da azınlık Müslüman Türkler de vardı. Lozan’da yapılan 31.01.1923 tarihli anlaşma ile Türk ve Rum ahalinin değiştirilmesi yoluna gidilmiştir. Buna göre;

  1. 01.05.1923 tarihinden itibaren Türkiye’de oturan ve 18.10.1912 tarihinden sonra Türkiye’yi terk etmiş olan Rum Ortodoks dinindeki Türk vatandaşları ile Türk vatandaşları ile aynı tarihlerde Yunanistan’da oturan veya terk etmiş Yunan vatandaşı müslümanlar mecburi olarak değiştirilecektir. Bunlara mübadil denmiş olup, bu kişiler hükümetlerin izni olmadıkça eski yerlerine gelip yerleşemeyecektir.
  2. a-18.10.1912 tarihinden (Balkan Savaşı ilanı) önce Türkiye’yi terk etmiş olanlar mübadeleye dahil değildir.

b-İstanbul’un Rum ahalisi ile Batı Trakya’nın müslüman ahalisi  30.10.1918’den (Mondros Mütarekesi) önce yerleşmiş bulunmak koşulu ile mübadele dışı bırakılmışlardır. Batı Trakyalı müslümanın mübadele dışında kalabilmesi için bu kimsenin, Bükreş Sözleşmesi ile 1913 yılında tebliğ edilen sınır çizgisinin doğusundaki yerlerde 14.05.1923 tarihinde veya öncesinde yerleşmiş olması lazımdır.

Mübadeleden istisna edilen kişilere etabli ismi verilmiştir. Mübadeleye tabi kimselerin mallarının tasfiyesi için Muhtelit  (Kanuni) komisyon kurulması kararlaştırılmıştır. Bu komisyonun görevleri Türk ve Rum ahalisinin mübadelesine dair sözleşmenin 12. maddesinde gösterilmiştir. Muhtelit mübadele komisyonunun kararları bir yargı kararı olarak kabul edilir.

Muhtelit mübadele komisyonu mübadeleye tabi olan veya olmayanlar ile bunların taşınmazlarının tespit veya tasfiyesi kıymetlendirilmesi, hükümetlerin karşılıklı olarak, (el konulan mallar için) borçlandırılmaları işlemlerini yürütecektir.

24.07.1923 Tarihli Yunanistan’da Bulunan Emlak-i İslamiye’ye Müteallik 9 Numaralı Beyanname

Daha önce belirtildiği gibi 01.05.1923 Türkiye ve Yunanistan’da oturmakta olan veya 18.10.1912 tarihinden sonra Türkiye ve Yunanistan’ı terk etmiş bulunan Rum Ortodoks veya müslümanların durumu 30.01.1923 tarihli “Türk ve Rum ahalisinin mübadelelerine dair sözleşme” ile belirlenmiştir.

Bunların dışında kalan ve öteden beri Türkiye ve Yunanistan’ın dışında bulunan veya 18.10.1912 tarihinden önce Türkiye ve Yunanistan’ı terk etmiş  bulunan  müslüman ve Rum Ortodokslar hakkında hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Bu boşluk 24.07.1973 tarih ve 9 numaralı “Yunanistan’da Bulunan Emlak-i İslamiye’ye Dair Beyanname” ile doldurulmuştur. Bu beyanname hükmüne göre, 18.10.1912 tarihinden önce Girit Adası dahil olduğu halde Yunanistan’ı terk edip yahut öteden beri Yunanistan dışında oturmakta olan Müslümanların veya 18.10.1912 tarihinden önce Türkiye’den ayrılmış yahut çoktan beri Türkiye dışında oturan Rum Ortodoksların, her iki memlekette sahip oldukları mal ve haklarına halel gelmeyecek, yani bu şahısların taşınır taşınmaz mülkiyetine sahip olacak ve bunlardan dilediği şekilde istifade edeceklerdir. Bu beyannamenin kapsamına giren kimselere de gayri mübadil ismi verilmiştir.